Lichamelijke ontwikkeling baby

De meeste baby's die geboren worden na een normale zwangerschapsduur van negen maanden wegen tussen de 2500 en 4500 gram. Het gemiddelde daarvan is 3500 gram.

Kleine baby's

Een gewicht van 2500 gram of minder is laag, 1500 gram is zeer laag. Bij de volgende situaties kan het geboortegewicht van een baby te laag zijn:

• bij meerlingen;
• bij stress tijdens de zwangerschap;
• bij vroeggeboorte;
• wanneer de moeder ondervoed is;
• wanneer de moeder verdovende of verslavende middelen gebruikt, zoals alcohol, drugs en nicotine.

Gevolgen van een laag geboortegewicht voor de gezondheid

Een laag geboortegewicht kan negatieve gevolgen hebben voor de gezondheid van een kind. Er is een groter risico op zuurstoftekort tijdens de geboorte en er is kans op een te laag suikergehalte in het bloed waardoor hersenschade kan ontstaan. Baby's met een laag geboortegewicht hebben daarom veel zorg nodig en worden meestal in een couveuse gelegd om ze warm te houden.

Grote baby's

Baby's die zwaarder zijn dan het gemiddelde van 3500 gram hebben een hoog geboortegewicht. In de meeste gevallen komt dit doordat de ouders ook groot zijn, maar in sommige gevallen is diabetes bij de moeder de oorzaak van een te hoog geboortegewicht. Het kan hierbij gaan om diabetes type 1 en 2, of zwangerschapsdiabetes.

Gewichtsverlies na de geboorte

Het is normaal dat een baby in de eerste week na de geboorte gewicht verliest, maar baby's mogen niet meer dan tien procent van hun lichaamsgewicht verliezen. Dit kan hun gezondheid in gevaar brengen.

Groeien

Na een week is je kind terug op het geboortegewicht. Vervolgens neemt het gewicht in de eerste vier maanden toe met ongeveer 100 tot 250 gram per week. Bij het consultatiebureau wordt bijgehouden hoeveel je kind weegt en wordt de groei gemeten.

Handige apps

• GroeiGids app - Met de app van de GroeiGids kun je als (aanstaande) ouder de groei en ontwikkeling van je kind(eren) bijhouden.
• iGrow - Met de app van TNO kun je eenvoudig zien hoe je kind (van 0-10 jaar) groeit, hoe lang je kind wordt en of het een gezond gewicht heeft.
• Zwangerschap - Met de app van het Voedingscentrum kun je de groei en ontwikkeling van je kind in je buik en de eerste jaren daarna volgen.

Of je kind goed groeit, kun je bekijken door gewicht en lengte in te vullen in een groeidiagram. Bij kinderen tot vier jaar meet de medewerker van de Jeugdgezondheidszorg bij ieder bezoek het gewicht en de lengte van je kind. Op latere leeftijd maken kinderen een groeispurt door.

Vlak na de geboorte

Je baby wordt direct na de geboorte gewogen. Vaak daalt het gewicht van je baby in de eerste dagen. Maar aan het einde van de kraamtijd weegt je baby meestal weer evenveel als vlak na de geboorte.

Groeidiagram

Om de groei van je kind te volgen kun je een groeidiagram gebruiken. De middelste lijn in een groeidiagram geeft de gemiddelde lengte of het gemiddelde gewicht van kinderen van een bepaalde leeftijd aan. De buitenste lijnen geven het bereik aan waarbinnen het grootste deel van de kinderen zit.

Er bestaan verschillende soorten groeidiagrammen. Op TNO.nl en in de GroeiGids app vind je de diagrammen die gebaseerd zijn op alle kinderen in Nederland. Valt jouw kind buiten de buitenste lijnen in het groeidiagram? Bespreek dit dan met jeugdarts of de huisarts.

Wat is een normale groei?

Het is logisch dat bijna geen enkel kind precies de gemiddelde lijn volgt. Belangrijk is de eigen groeilijn van je kind. Hoe je kind groeit is afhankelijk van de lengte en de afkomst van de ouders. Vlakt de groeilijn van je kind af of komt er een knik in, bespreek dit dan met de jeugdarts of jeugdverpleegkundige van de Jeugdgezondheidszorg. Zij zullen je zo nodig naar de kinderarts verwijzen. Wijkt een kind fors af van de eigen groeilijn, dan kan er sprake zijn van een groeistoornis.

Handige apps

• Kindengroei.nl - uitleg over groeistoornissen.
• GroeiGids app - leg de groei vast en kijk hoe lang je kind later ongeveer wordt.
• TNO.nl - bereken hoe lang je kind ongeveer wordt.

Voor je het weet krijgt je kind het eerste tandje. De onderste snijtandjes komen het eerst door. Je kunt langs het tandvlees van je kind voelen of je een ribbel of bobbel voelt. Dat is een aanwijzing dat daar binnenkort een tandje of kiesje doorkomt.

Wanneer komen de tanden en kiezen door?

• 6 maanden: 2 snijtanden onder;
• 8 maanden: 2 snijtanden boven;
• 9-12 maanden: de tweede snijtanden onder en boven;
• 14-16 maanden: de eerste melkkiezen;
• 18-20 maanden: de hoektanden;
• 24-30 maanden: de tweede melkkiezen.

Kan je kind last hebben van doorkomende tandjes?

Sommige kinderen hebben last van doorkomende tanden en kiezen. De verschijnselen zijn:

• meer huilen dan anders;
• prikkelbaar en aanhankelijk zijn;
• moeilijk slapen;
• soms niet eten.

Vaak kwijlen baby's meer als hun tanden doorkomen, en wrijven ze over hun gezicht. Ook bijten ze graag op speelgoed of bijvoorbeeld op een speciale bijtring. Heeft je kind koorts of uitslag, dan komt dat niet van doorkomende tanden.

Borstvoeding

Als je borstvoeding geeft, kun je dat gewoon blijven doen als je kind tandjes krijgt. Om te voorkomen dat je kind in je tepel bijt, kun je ervoor zorgen dat het de tepel goed achter in de mond heeft.

Tandenpoetsen

Poets de tanden van je kind met peutertandpasta om gaatjes te voorkomen, en neem hem of haar al vroeg mee naar de tandarts.

Fopspeen en duimen

Spenen en duimen zijn vaak slecht voor de ontwikkeling van het gebit van je kind. Het is belangrijk dat je kind het op tijd afleert.

Zodra de eerste tand doorkomt, moet die al verzorgd worden.

Tandenpoetsen bij een baby is niet altijd gemakkelijk. Je baby moet daar echt aan wennen en dat kost tijd, maar ga er wel mee door. Jong geleerd is oud gedaan!

Tandenpoetsen bij baby's

• Poets vanaf het moment dat de eerste tand doorkomt één keer per dag. Het liefst 's avonds voordat je baby naar bed gaat. Gebruik speciale peutertandpasta met fluoride zonder extra smaak.
• Een klein beetje tandpasta is al voldoende. Meer dan een bolletje ter grootte van een erwt is niet nodig. De concentratie fluoride is afgestemd op het feit dat jonge kinderen een deel van de tandpasta inslikken.
• Je kunt het best een kleine, zachte tandenborstel gebruiken. Masseer daarmee ook het tandvlees.

Voorkom zuigflescariës

Zodra je baby tanden heeft, is het belangrijk om gaatjes te voorkomen. Langere tijd een zuigfles of tuitbeker gebruiken, kan gaatjes in de tanden en kiezen veroorzaken. Alle dranken behalve water en thee zonder suiker zorgen voor een zuuraanval waardoor gaatjes kunnen ontstaan. Geef je kind dus geen zuigfles mee naar bed, ook niet met moedermelk!

Drinken uit een gewone beker

Tuitbekers zijn een bekende oorzaak van gaatjes in de voortanden. Begin daarom zo vroeg mogelijk je kind te leren drinken uit een gewone beker zonder tuit. Met een beetje hulp bij het vasthouden van de beker kun je daar al mee beginnen zodra je baby zelfstandig kan zitten. Geschikte dranken zijn water en thee zonder suiker.

De meeste kinderen kunnen al vanaf negen maanden uit een gewone beker drinken. Om dat te oefenen, doe je er eerst een dikkere vloeistof in, bijvoorbeeld yoghurt of dunne pap. Als je even geen zin hebt in geklieder, is een afsluitbare beker met een rietje ook een goed alternatief.

Ieder lichaam ontwikkelt zich in een eigen tempo. Schrik niet als het geslachtsdeel er anders uit ziet dan je gewend bent. Zolang je baby geen pijn heeft, hoef je je geen zorgen te maken over het uiterlijk.

Indaling van de zaadballen

Bij jongens ontwikkelen de zaadballen (testikels) zich al tijdens de zwangerschap. Voor de geboorte dalen de zaadballen in de balzak in. Na de geboorte hebben jongens twee zaadballen in hun balzak. Soms vindt er geen indaling plaats of daalt er maar een zaadbal in. De andere blijft dan achter in de lies of in de buikholte. Dit kan later problemen opleveren met de vruchtbaarheid.

De jeugdarts van het consultatiebureau controleert de indaling als je met je zoon op het bureau komt. Je kunt daar om meer informatie vragen.

Verkleving van de voorhuid

Bij jongens komt het vaak voor dat de voorhuid van de penis verkleefd is. Probeer het niet los te maken en maak alleen de plekken schoon waar je bij kunt. Voordat je zoon zeven is, verdwijnt de verkleving meestal vanzelf. Als er door de verkleving klachten ontstaan, is het verstandig om dat bij de jeugdarts of met de huisarts te bespreken.

Verkleving van de schaamlippen

Bij meisjes zijn de schaamlippen soms voor een deel aan elkaar verkleefd. Hier kun je beter niets aan doen; het laat vanzelf los. Maak alleen de plekken schoon waar je bij kunt. Als er door de verkleving klachten ontstaan, is het verstandig om dat met de jeugdarts of met de huisarts te bespreken.

Hygiëne

Je kunt de piemel of schaamlippen en vagina van je baby gewoon met water wassen. Gebruik geen zeep. Let op dat de plooitjes goed schoon en droog zijn. Bij een jongen hoeft de voorhuid nog niet teruggetrokken te worden. Dat kan pas als de voorhuid loskomt van de eikel, ergens tussen het derde en het zesde jaar.

Intersekse

Soms zijn de geslachtskenmerken van een kind onduidelijk. Het kan zijn dat je kind niet zo makkelijk in een meisje-jongen hokje past. Als je kind een vorm van intersekse heeft, kan dat verwarrend en moeilijk zijn voor ouders. Hoe ga je er mee om? Wat vertel je aan je kind en aan je omgeving? Lees de ervaringsverhalen van andere ouders in de verhalenbundel van Seksindepraktijk.nl.

In het digitaal dossier jeugdgezondheidszorg staan gegevens over de gezondheid en de ontwikkeling van je kind.

Het digitaal dossier

Alle kinderen van 0 tot 19 jaar hebben een digitaal dossier. Het digitale dossier wordt aangemaakt bij het eerste contact met de Jeugdgezondheidszorg. Baby's krijgen een digitaal dossier in de tweede week na de geboorte bij het bezoek door de verpleegkundige. Vervolgens wordt het dossier gebruikt door het consultatiebureau. Als je kind 4 wordt, wordt het dossier overgedragen aan de jeugdarts (schoolarts).

De voordelen van een digitaal dossier

Digitale dossiers zijn beter leesbaar dan handgeschreven dossiers en maken betere registratie mogelijk. Gegevens kunnen beter en veiliger worden overgedragen. Dat is belangrijk, want kinderen verhuizen, wonen soms op twee adressen of krijgen een andere arts of verpleegkundige. Voor het overdragen van dit dossier moet jij als ouder altijd eerst toestemming geven.

Je mag het dossier inzien

Het digitale dossier van je kind is een medisch dossier en wordt alleen gebruikt in de Jeugdgezondheidszorg door zorgverleners zoals jeugdartsen en jeugdverpleegkundigen. Als ouder heb je recht op inzage in het dossier. Sommige consultatiebureau's werken met een online ouderportaal waar jij als ouder altijd in kan kijken. Vraag bij jouw consultatiebureau na of hiermee gewerkt wordt.